States of Awareness - The Cooper Color Codes and Self-Defense

States of Awareness - The Cooper Color Codes and Self-Defense

ซุนวู (Sun Tzu) ผู้แต่งตำราพิชัยสงครามของจีน กล่าวไว้ว่า “ชัยชนะที่ยอดเยี่ยมที่สุด คือ ชัยชนะซึ่งได้มาด้วยการไม่ต้องใช้กำลังต่อสู้” การจะทำเช่นนั้นได้นั้นก็ต้อง รู้เขา รู้เรา และวิเคราะห์เป็น

คนส่วนใหญ่ในสมองมักคิดถึงแต่เรื่องงาน เรื่องส่วนตัวจิปาถะ ไม่ค่อยสนใจ “สิ่งแวดล้อมรอบตัวพวกเขาในขณะนั้น” คุณอาจจะไม่สนใจหรือไม่ใส่ใจกับสภาพแวดล้อมในที่ทำงานทั้งในเวลาทำงานและนอกเวลาทำงาน จนกระทั่งวันหนึ่งคุณถูกทำร้าย ซึ่งหลายครั้งมักให้เหตุผลว่า “เป็นเพราะโชคไม่ดี”

อาชญากรรมส่วนใหญ่เป็นเรื่องของ “โอกาส” คนร้ายมักหาโอกาสที่ง่ายแก่การก่อเหตุ ดังนั้นหากคุณกำจัดโอกาสเหล่านั้นก็เท่ากับว่าคุณตัดโอกาสที่จะเกิดเรื่องเลวร้ายกับคุณ

การใช้วิธีลดหรือหลีกเลี่ยงความเสี่ยง มีความระแวดระวังรับรู้สิ่งรอบกาย (Awareness) ทำให้คุณสามารถเอาชนะคำว่า “โชค” ได้ เรียนรู้ที่จะสังเกตสิ่งแวดล้อมรอบตัว ประเมินสิ่งที่เห็น มีการวิเคราะห์และมีปฏิกิริยาตอบสนองอย่างเหมาะสมต่อสิ่งที่เห็นหรือรู้สึก

Jeff Cooper (บิดาแห่งการยิงปืนสั้นสมัยใหม่) ได้พัฒนาสิ่งที่เรียกว่า รหัสสี หรือ Color Code ขึ้นมา ซึ่งเขาสอนให้ทหารเพื่อใช้ในการรับรู้และเตรียมพร้อมที่จะตอบสนองต่อสถานการณ์สู้รบ ในปัจจุบันระบบนี้ได้รับการสอนให้กับทหารและตำรวจรวมทั้งศูนย์ฝึกอบรมยิงปืนสั้นส่วนใหญ่ด้วย

Color code ยังถูกนำมาใช้ในเรื่องของการป้องกันตัว และถือเป็นสิ่งสำคัญอย่างหนึ่งสำหรับทุกหลักสูตร

รหัสสีต่างๆบอกถึงความพร้อม (Readiness) ในระดับที่คุณควรรู้ในสถานการณ์หนึ่งๆ เพื่อที่จะได้ตอบสนองต่อสิ่งเหล่านั้นได้อย่างเหมาะสม มันทำให้คุณเตรียมสภาพจิตใจ เครื่องมืออุปกรณ์ให้พร้อมในกรณีที่อาจจะต้องใช้กำลัง

ระบบรหัสสีของการรับรู้ (The Color Code System of Awareness)
ประกอบด้วย 5 สี

- สีขาว (White) ไม่ได้ให้ความสนใจ (Unawareness, not paying attention)

เป็นขึ้นต่ำสุดของระบบเตือนภัย คุณไม่ได้ระแวดระวังภัยจากสิ่งแวดล้อมเลย สีนี้มักเกิดในคนที่เรียกว่า “ฝันกลางวัน (Daydreaming)” หรือภาวะก่อนเกิดเรื่อง ซึ่งคุณจะไม่ได้รับรู้ถึงภัยคุกคามเลยจนกระทั้งมันเกิดขึ้นแล้ว

เหมือนกับคนทั่วๆไปที่พวกคนร้ายกำลังมองหา เพราะพวกเขาจะไม่หางานที่ยากทำ ดังนั้นคนที่ไม่ระแวดระวังจึงเป็นสิ่งที่พวกเขาต้องการ

รหัสสีขาวที่ยอมรับได้ อาทิเช่น คุณอยู่ในบ้านที่ปิดประตูใส่กลอนแน่นหนา เปิดระบบเตือนภัยหรือมีสุนัขเฝ้าบ้าน ในภาวะเช่นนี้คุณสามารถวางใจได้ แต่เมื่อคุณก้าวออกจากบ้านก็จะเข้าสู่รหัส "สีเหลือง" ทันที

- สีเหลือง (Yellow) ให้ความสนใจแต่ยังผ่อนคลายได้ (Attentive, but relaxed)

คุณยังระแวดระวังบางสิ่งหรือบางคนที่ผิดสังเกต ตื่นตัวและรับรู้สิ่งรอบข้าง เป็นการยากที่จะมีสิ่งที่ทำให้คุณประหลาดใจหรือทำอันตรายคุณได้ คุณอาจไม่ได้ถูกจู่โจมวันนี้แต่คุณรู้ว่ามันเป็นไปได้ คุณรู้ว่ามีใครอยู่รอบๆคุณและอยู่ที่ไหน มันจึงเป็นการง่ายที่จะหยุดภัยคุกคามที่กำลังเกิดขึ้นหรือสามารถหลีกเลี่ยงมันได้ และพร้อมที่จะรับสถานการณ์ แต่ถ้าคุณไม่สามารถเลี่ยงมันได้ คุณก็เข้าสู่ “สีส้ม” แล้ว

- สีส้ม (Orange) ให้ความสนใจและมีความเป็นไปได้ที่จะมีภัยคุกคามเกิดขึ้น (Potential threat)

เป็นระดับการเตือนภัยที่สูงขึ้นเมื่อมีภัยคุกคามที่เห็นชัดเจน ความแตกต่างสำคัญระหว่างสีเหลืองกับสีส้มคือ สีส้มนั้นมีสิ่งที่คุณจะต้องให้ความสนใจชัดเจน (Specific target) อาจเป็นคนเพียงคนเดียวหรือหลายคนซึ่งทำให้คุณต้องให้ความสนใจเป็นพิเศษ เช่น คนที่ใส่เสื้อจักเก็ตในหน้าร้อน หรือคนที่เดินเข้าออกประตูอยู่บ่อยครั้ง คนที่คุณเห็นในทุกร้านที่คุณเข้าไป คุณจึงควรประเมินภัยคุกคามและเตรียมรับสถานการณ์

สิ่งที่ช่วยให้คุณประเมินได้ว่าคนนั้นอาจเป็นภัยคุกคาม อาทิเช่น มองหาสิ่งที่ผิดสังเกต ไม่ว่าจะเป็นเสื้อผ้า ลักษณะภายนอก ท่าทาง ลางสังหรณ์ คำพูดบางอย่างที่เขาพูดกับคุณ แต่สิ่งที่สำคัญที่สุดคือ ภาษากาย (Body language) 80 เปอร์เซ็นต์ของการสื่อสารของมนุษย์ใช้ภาษากาย ดังนั้นคนร้ายมักแสดงอะไรบางอย่าง “ก่อน” ที่จะมีความรุนแรงเกิดขึ้นซึ่งเป็นสิ่งที่เราควรมองหา

คุณจะต้องไม่ละความสนใจไปจากบุคคลที่ดึงดูดความสนใจของคุณ แต่ก็ต้องใส่ใจในสิ่งรอบข้างด้วย คุณคงไม่ต้องการมีจุดบอดในสิ่งที่เกี่ยวข้องกับคนที่คุณกำลังให้ความสนใจอยู่ ภายในเวลาไม่กี่วินาทีคุณจะสามารถประเมินได้ว่าคนนั้นจะเป็นภัยคุกคามหรือไม่ หากไม่ใช่คนร้ายก็สามารถลดระดับเป็น “สีเหลือง” ได้ ถ้าเขาเป็นคนร้ายจริงแต่คุณได้เตรียมพร้อมอยู่แล้วอันตรายก็จะน้อยลง

หากคนนั้นมีลักษณะที่เชื่อได้ว่าน่าจะเป็นภัยคุกคาม คุณควรเริ่มคิดตั้งคำถาม “ถ้าเกิด.....” ในใจเพื่อเตรียมแผนที่จะแก้ไข เช่น ถ้าเกิดเขาทำอะไรบางอย่างแล้วคุณจะแก้ไขอย่างไร เป็นต้น และหากประเมินแล้วแน่ใจว่าเขาเป็นภัยคุกคามแน่ ก็เป็นการเข้าสู่ “สีแดง” ทันที

- สีแดง (Red) มีภัยคุกคามเกิดขึ้นแล้ว (Definite threat)

เป็นภาวะที่คุณเตรียมพร้อมที่จะสู้ ซึ่งอาจเกิดหรือไม่เกิดการต่อสู้จริงๆก็ได้ แต่มีการเตรียมพร้อม “ด้านจิตใจ” แล้ว โดยคุณจะมองหาตัวกระตุ้นทางจิตใจที่สำคัญ (Mental trigger) อาจเป็นการกระทำอะไรบางอย่างจากคนร้าย ซึ่งจำเป็นที่คุณจะต้องตอบสนองด้วยการป้องกันตัวเอง

ปัจจัยสำคัญของความสำเร็จอยู่ที่ “เวลาในการตอบสนองต่อภัยคุกคาม” ถ้าคุณไม่ได้สนใจสิ่งแวดล้อมหรือมองหาสิ่งที่บ่งบอกว่ากำลังจะเกิดภัยคุกคาม คุณอาจไม่มีเวลามากพอที่จะสามารถตอบสนองด้วยการป้องกันตัวเองได้อย่างมีประสิทธิภาพ

- สีดำ (Black) คุณกำลังต่อสู้ (Fighting)

เป็นช่วงเวลาที่คุณใช้กำลังเข้าปะทะกับคนร้าย มีการกระตุ้นทางจิตใจและร่างกายตอบสนอง มีเพียงทางเดียวคือมุ่งไปข้างหน้าใช้ความรุนแรงมากเท่าที่จะสามารถทำให้คนร้ายอ่อนกำลังลง ไม่มีเวลาที่จะมาเสียใจหรือกลัว คุณเพียงแค่กระทำและไว้ใจในสิ่งที่คุณฝึกฝนมา

ระบบสีเหล่านี้จะมีประโยชน์เมื่อคุณตกอยู่ในภัยคุกคามต่อชีวิต ซึ่งคุณจะมีความท้าทาย 3 อย่างที่ยากลำบาก คือ
- รับรู้ถึงคนร้ายได้ทันเวลา
- ตระหนักและรับรู้ได้ว่า “คนนี้แหละ” ที่จะมาฆ่าคุณแน่ๆ ถ้าคุณไม่หยุดเขาเสียก่อน และ
- หักห้ามความลังเลที่จะใช้ความรุนแรงตอบโต้ต่อคนอื่น

คนร้ายมักเดินตรงมาที่คุณซึ่งไม่ได้สังเกตสิ่งแวดล้อมแล้วเข้าทำร้าย เพราะคนส่วนใหญ่ไม่ได้ใส่ใจต่อสิ่งแวดล้อมรอบตัวพวกเขา เราต้องเรียนรู้ที่จะให้ความสนใจแล้วคุณจะเห็นสัญญาณเตือนก่อนที่จะเกิดเรื่องและจะสามารถตอบสนองได้อย่างมีประสิทธิภาพ

มันเป็นการยากที่จะทำให้สุจริตชนเข้าใจว่าพวกเขาอยู่ท่ามกลางคนที่ไม่ดี คนที่อาจฆ่าคุณเพราะกระเป๋าสตางค์เพื่อนำเงินไปซื้อยาเสพติด อาจข่มขืนคุณเพียงเพราะรู้สึกว่าตนเองอ่อนแอจึงต้องการแสดงอำนาจเหนือบุคคลอื่น อาจฆ่าคุณเพียงเพื่อต้องการเลื่อนระดับชั้นในแก๊งอันธพาล และที่แย่ที่สุดก็คือ การที่ไม่มีเหตุผลเลย

สุจริตชนทั่วไปมักมีความลังเลที่จะทำร้ายคนอื่นแม้มันจะสมเหตุสมผลก็ตาม เราต้องสามารถข้ามอุปสรรคนี้ไปให้ได้ในยามที่ชีวิตของเราตกอยู่ในอันตราย

ด้วยระบบรหัสสี (Color codes) นี้จะช่วยให้คุณข้ามอุปสรรคนี้ไปได้ สามารถเตรียมสภาพจิตใจและร่างกายให้พร้อมที่จะป้องกันตนเองหากสถานการณ์นั้นไม่อาจหลีกเลี่ยงได้

มีคำแนะนำที่น่าสนใจกล่าวว่า ทุกเช้าที่ตื่นนอนให้บอกกับตัวเองว่า “วันนี้เราอาจต้องใช้สิ่งที่ฝึกฝนมาเพื่อป้องกันตัว” การพูดเช่นนี้บ่อยๆจนเข้าไปสู่จิตใต้สำนึกซึ่งเป็นสิ่งที่ขับเคลื่อนชีวิตมนุษย์ถึง 90 เปอร์เซ็นต์เลยทีเดียวอาจช่วยชีวิตคุณได้ในสถานการณ์วิกฤติ นอกจากนั้นเมื่อเข้าสู่ “สีส้ม” ให้บอกกับตัวเองว่า “เราอาจต้องทำให้เขาบาดเจ็บสาหัสในวันนี้” เป็นการเตรียมพร้อมสภาพจิตใจก่อนเผชิญเหตุ

จงจำไว้ว่า “ความระแวดระวัง (Awareness) และการหลีกเลี่ยง (Avoidance) เป็นกลยุทธ์ป้องกันตัวที่ดีที่สุด” สิ่งแรกที่การป้องกันตัวควรนำมาใช้ก่อนคือ การหลีกเลี่ยง จงเชื่อใจในสัญชาติญาณและทำตามโดยไม่ลังเล ฝึกใช้รหัสสี (Color codes) ทุกวันและผนวกมันเข้ากับการฝึกและชีวิตประจำวัน

จะเห็นได้ว่าการป้องกันตัวนั้นเริ่มจากการ “มีสติ” อยู่ตลอดเวลา มีความระแวดระวัง เปิดหู เปิดตา สนใจสิ่งแวดล้อม มองหาสิ่งที่อาจเป็นภัยคุกคาม ประเมินสถานการณ์ เตรียมความพร้อมทั้งทางจิตใจและร่างกาย ตอบสนองอย่างเหมาะสมต่อภัยคุกคามที่เกิดขึ้นโดยไม่ลังเล

สุดท้ายนี้ขอให้ตั้ง “สติ” ทุกครั้งเมื่อเผชิญเหตุ และขอให้ “พลังจงอยู่กับท่าน”

เรียบเรียงโดย Batman

อ้างอิงเนื้อหาบางส่วนจากบทความเรื่อง States of Awareness - The Cooper Color Codes and Self-Defense ของ self-defense-mind-body-spirit.com