Expandable Baton

Expandable Baton



กระบองสั้น หรือ ดิ้ว หรือ Baton หรือ Truncheon โดยปกติหมายถึง กระบองยาวน้อยกว่าหนึ่งช่วงแขน ซึ่งทำมาจากวัสดุหลายอย่าง เช่น ไม้ พลาสติก โลหะ ยาง เป็นต้น มักใช้ในกลุ่มผู้รักษากฎหมาย ผู้รักษาความปลอดภัย ทหาร ในการป้องกันตัวด้วยอาวุธที่มีอันตรายถึงแก่ชีวิตน้อย (Less lethal weapons)


Baton นอกจากใช้ในการป้องกันตัวหรือต่อสู้กับคนร้ายแล้ว ในหลายครั้งถูกใช้เพื่อกระแทกกระจกให้แตก แล้วพาผู้ประสบภัยหลบหนีออกจากอาคารหรือรถยนต์ที่มีเพลิงไหม้

ในยุโรปมีการใช้กระบองสั้นเป็นอาวุธประจำกายอย่างเป็นทางการของเจ้าหน้าที่ตำรวจในกรุงลอนดอนเมื่อ ค.ศ. 1848 ขณะนั้นเรียกว่า Billy clubs ทำมาจากไม้ ต่อมามีการใช้วัสดุสังเคราะห์ในการผลิต โดยมักมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1.25 นิ้ว ยาวประมาณ 18 ถึง 36 นิ้ว เซาะร่องทำด้ามจับเพื่อให้ถือถนัดมือ Baton ที่มีลักษณะยาวกว่านี้มักใช้ในการควบคุมฝูงชน เรียกว่า Riot batons

จนกระทั้งช่วงต้นปี ค.ศ. 1990s ตำรวจอังกฤษก็เปลี่ยนมาใช้ กระบองสั้นที่มีด้ามจับยื่นออกมาด้านข้าง ที่เรียกว่า Side-handle batons หรือ T-baton หรือ Nightsticks หรือใช้กระบองสั้นที่ยืดหดได้ ที่เรียกว่า Expandable batons หรือ Collapsible batons

Side-handle batons ได้รับอิทธิพลมาจาก Tonfa ของญี่ปุ่นที่เรียกว่า Okinawan kobudo weapon ปกติแล้วด้ามจับจะยื่นตั้งฉากออกมาห่างจากปลายด้านหนึ่งประมาณ 6 นิ้ว โดยส่วนด้ามยาวที่เหลือจะยาวประมาณ 24 นิ้ว วิธีการใช้ก็คล้ายกับ Tonfa แต่ปกติ Tonfa จะใช้สองอัน ส่วน Side-handle batons จะใช้อันเดียว


Side-handle batons ในปัจจุบันมีการผลิตทั้งที่ส่วนด้ามยาวของกระบองยืดหดได้กับแบบตายตัว และทำจากวัสดุหลายชนิด เช่น ไม้, Polycarbonate, Epoxy และ อลูมิเนี่ยม เป็นต้น ส่วนของด้ามจับที่ยื่นออกมาบางรุ่นสามารถถอดออกได้จึงสะดวกในการพกพามากขึ้น แต่ความแข็งแรงก็ด้อยลงและเสียเวลาในการประกอบ

ข้อดีของการใช้ Side-handle batons เมื่อเทียบกับกระบองสั้นแบบตรง (a straight baton) ทั่วไป คือ มีวิธีการใช้งานที่หลากหลายกว่า เป็นการยากกว่าที่จะถูกปลดกระบองออกจากมือผู้ใช้ เมื่อกระบองตกพื้นส่วนของด้ามจับที่ยื่นออกมาจะช่วยป้องกันไม่ให้กระบองกลิ้งไปไกลออกห่างตัว ผู้เชี่ยวชาญบางท่านคิดว่า Side-handle batons ให้แรงตีที่รุนแรงกว่ากระสั้นแบบตรงทั่วไป อีกทั้งใช้ในการป้องกันและรุกไล่ได้ดีกว่าด้วย


ข้อเสียของการใช้ Side-handle batons ก็เช่น ต้องการการฝึกฝนมากกว่าการใช้กระบองสั้นแบบตรง น้ำหนักมากกว่า พกซ้อนได้ยากกว่า ถ้าจะถือใช้งานแบบกระบองสั้นทั่วไปก็อาจมีประสิทธิภาพด้อยกว่า เป็นต้น


Expandable baton มีชื่อเรียกหลายชื่อ เช่น collapsible baton, telescopic baton, tactical baton, spring cosh, extendo เป็นต้น ประกอบด้วยท่อโลหะกลม 3 ถึง 4 ท่อ (แล้วแต่การออกแบบ แต่ส่วนใหญ่เป็น 3 ท่อ) ซึ่งซ้อนกันอยู่สามารถยืดหดได้คล้ายกล้องส่องทางไกลแบบตาเดียวของชาวตะวันตก โดยปลายกระบองจะมีปุ่มโลหะแข็ง (Tip) ซึ่งเป็นตำแหน่งที่ให้แรงปะทะสูงสุด

ปัจจุบันยี่ห้อซึ่งมีชื่อเสียงที่สุดของ Expandable baton คือ ASP (Armament Systems and Procedures) มีการทำซองใส่ Expandable baton สำหรับเหน็บเอวเพื่อการใช้งานประจำวัน เป็นซองซึ่งออกแบบให้สามารถเหน็บได้แม้ยังไม่หดกระบองกลับเข้าด้าม


Expandable baton มีกลไกการเปิดใหญ่ๆอยู่ 2 รูปแบบ คือ โดยการใช้แรงสะบัดของข้อมือในการเหวี่ยงยืดกระบองออก แล้วล็อกด้วยความฝืด (Friction) เวลาปิดก็ต้องเอาปุ่มปลายกระบอง (Tip) กระแทกพื้นหรือวัตถุแข็งอย่างแรงเพื่อหดกระบองกลับเข้าด้าม อีกรูปแบบหนึ่งใช้การกดปุ่มที่ด้ามเพื่อยืดกระบองออก เวลาปิดก็กดปุ่มแล้วใช้มือดันกระบองหดกลับ (ใช้แรงน้อยกว่าการกระแทกพื้นมาก)


คุณภาพของ Expandable baton ขึ้นกับวัสดุที่ใช้ทำกระบอง ระบบล็อกที่เชื่อถือได้ ความยาวของกระบอง

ข้อดีของ Expandable baton เมื่อเทียบกับกระบองสั้นแบบตรงทั่วไป คือ ความสะดวกในการพกพาหรือพกซ่อน เพราะเมื่อหดกระบองแล้วจะเหลือความยาวประมาณ 6 ถึง 10 นิ้ว เท่านั้นเอง มีผลทางจิตวิทยาเมื่อเห็นหรือได้ยินเสียงการสะบัดเปิดกระบองอย่างรวดเร็วเป็นการข่มขวัญคนร้าย นอกจากนั้นเจ้าหน้าที่ตำรวจพบว่าการพก Expandable baton ให้บรรยากาศที่เป็นมิตรมากกว่าการพกกระบองสั้นแบบตรงทั่วไป อีกทั้งสามารถใช้กระบองได้ทั้งขณะหดและยืด (กระบองที่ยังหดอยู่อาจใช้ในระยะประชิดมากๆ เมื่อยืดออกก็เพิ่มระยะการโจมตีออกไป)


ข้อเสียของ Expandable baton อาทิเช่น เจ้าหน้าที่ตำรวจบางคนเชื่อว่าการพกกระบองสั้นแบบตรงทั่วไปทำให้เขาดูมีอำนาจมากกว่า ทำให้ผู้ต้องสงสัยหรือคนร้ายเชื้อฟังคำสั่งมากขึ้น กระบองสั้นแบบตรงทั่วไปมักราคาถูกกว่าเมื่อเทียบกับขนาดและวัสดุแบบเดียวกัน ในการใช้งานอย่างฉับพลันแล้วกระบองสั้นแบบตรงทั่วไปจะพร้อมใช้งานมากกว่าเพราะไม่ต้องเสียเวลายืดกระบองออกมาก่อน ในสถานการณ์ที่ต้องการความเงียบการสะบัดเปิดกระบองหรือกดปุ่มเปิดกระบองจะทำให้เกิดเสียงบ่งบอกตำแหน่งของเราออกไป

ประโยชน์หลักๆของกระบองสั้นไม่ว่าจะเป็นแบบใดมี 3 ประการ คือ ป้องกันการโจมตี (Defense), การบุกโจมตี (Offense) และการช่วยควบคุมคนร้าย (Control)

ในปัจจุบันมีการออกแบบและพัฒนาวัสดุที่ใช้ทำ Expandable baton อย่างหลากหลาย และมีอุปกรณ์เสริมให้เลือกใช้มากขึ้น โดย ASP ซึ่งเป็นผู้นำในระบบล็อกแบบ Friction มีความยาวให้เลือกใช้ 3 ขนาด คือ 16 นิ้ว, 21 นิ้ว (นิยมมากที่สุด) และ 26 นิ้ว (แต่ก่อนมีขนาด 31 นิ้ว แต่เลิกผลิตไปแล้ว) อีกยี่ห้อหนึ่งซึ่งเป็นผู้นำในระบบล็อกที่ใช้กลไกซับซ้อน คือ Monadnock เช่น รุ่น PR 24 expandable batons, AutoLock batons ซึ่งมีหลายความยาวให้เลือกใช้ เช่น 16 นิ้ว, 18 นิ้ว, 21 นิ้ว, 22 นิ้ว และ 26 นิ้ว เป็นต้น

โดยส่วนตัวแล้วควรเลือกรุ่นที่มีน้ำหนักเบา เช่น Airweight ของ ASP (น้ำหนักเบากว่ารุ่นซึ่งทำจากเหล็กทั่วไปประมาณ 45 เปอร์เซ็นต์) ถึงแม้ความแข็งแรงคงทนอาจด้อยกว่าบ้าง แต่สะดวกในการพกพาและใช้งานโดยเฉพาะผู้หญิง (แนะนำให้ใช้ความยาว 16 นิ้ว เนื่องจากผู้หญิงไทยตัวเล็ก กระบองขนาดสั้นลงจะพกพาง่ายขึ้นและน้ำหนักเบากว่าขนาดอื่น แต่ไม่ควรใช้ยาวเกิน 21 นิ้ว) สำหรับผู้ชายแล้วกระบองยาว 21 หรือ 26 นิ้วใช้ได้ทั้งสิ้น


สำหรับประชาชนทั่วไป Expandable baton ซึ่งพกซ่อนหรือพกติดตัวได้ง่าย หากรู้วิธีใช้อย่างถูกต้องจะสามารถใช้ในการป้องกันตัวจากภัยคุกคามร้ายแรงได้อย่างดี และเป็นอีกเครื่องมือหนึ่งซึ่งผู้หญิงตัวเล็กๆสามารถใช้ป้องกันตัวเองจากภัยคุกคามในสังคมได้


เรียบเรียงโดย Batman
อ้างอิงเนื้อหาบางส่วนจาก ASP, Monadnock, Wikipedia