Folding Knife Deployment

Folding Knife Deployment



ถ้าคุณเป็นคนหนึ่งซึ่งพกมีดพับ (Folding knife) เพื่อการป้องกันตัว สิ่งแรกที่ต้องให้ความสำคัญคือ ความรวดเร็วในการใช้งานเมื่อจำเป็น ไม่เหมือนมีดใบตาย (Fixed blade) เมื่อดึงมีดออกจากซองก็พร้อมใช้งานแล้ว แต่มีดพับนั้นมีสองจังหวะ คือ ดึงออกจากที่พกแล้วจึงเปิดใบมีดเพื่อพร้อมใช้งาน

มีดพับสมัยใหม่ที่สามารถเปิดได้ด้วยมือเดียว (Modern one-handed folder) เกิดขึ้นในช่วงราวปี ค.ศ. 1980 โดยปกติมักใช้นิ้วโป้งเพื่อช่วยในการเปิดมีด ยกตัวอย่างเช่น มีดยี่ห้อ Spyderco มีรูกลมๆให้ใช้นิ้วช่วยเปิด (เป็นลิขสิทธิ์เฉพาะของ Spyderco) หรือบางยี่ห้อมีปุ่มเหล็กให้ใช้นิ้วดันที่ใบมีดเพื่อช่วยเปิด เรียกว่า Thumb studs ซึ่งมีหลายแบบ บางแบบอาจมีแผ่นเหล็กเล็กๆ (Disk) ติดอยู่ที่สันมีดเพื่อใช้นิ้วดันให้เปิดมีด นอกจากนั้นระบบใหม่ๆมีการออกแบบให้สามารถเปิดได้ด้วยนิ้วชี้ (Flipper)

มีดพับสมัยใหม่มีการออกแบบระบบการเปิดมีดหลากหลาย บางแบบมีปุ่มกดหรือเลื่อนเพื่อเปิดมีดได้เอง (ใบมีดจะถูกดีดเปิดออกมา) หรือมีวิธีการเปิดที่เฉพาะแตกต่างกันไปตามแต่ละยี่ห้อหรือรุ่นที่นำเสนอ แต่มีดพับส่วนใหญ่ที่นิยมกันก็มักเปิดด้วยวิธีที่จะกล่าวถึงต่อไป


การเปิดมีดได้เร็วหรือช้าขึ้นกับสองปัจจัยหลักๆ คือ การออกแบบของมีดและการเปิดมีดอย่างถูกวิธี


พื้นฐานการเปิดมีดพับ ประกอบด้วย


1. ทิศทางการออกแรงเปิดมีด (Direction of Force) ในภาวะตึงเครียด ความสามารถในการเคลื่อนไหวอย่างละเอียดของนิ้วมือจะด้อยลง การเปิดมีดโดยการออกแรงเป็นแนวตรง (Straight-line) จะทำได้ดีกว่าการออกแรงเป็นแนวโค้งที่ซับซ้อน (A complex arc) ดังนั้นเมื่อคุณถือมีดอย่างถูกต้องแล้ว ควรทำการเปิดมีดโดยใช้นิ้วโป้งออกแรงเป็นแนวตรงและขนานกับด้ามมีด ถ้ามีดนั้นออกแบบให้ต้องออกแรงในทิศทางอื่นในการเปิดมีดจะทำให้มีดเล่มนั้นยากแก่การเปิดเพื่อใช้งาน

2. ความสามารถในการง้างออก (Leverage) เมื่อออกแรงเป็นแนวเส้นตรงเพื่อเปิดใบมีด นิ้วโป้งจะต้องเคลื่อนรอบจุดหมุนซึ่งยึดใบมีดกับตัวด้ามไว้ โดยแรงที่ใช้เพื่อเปิดมีดต้องมากกว่าแรงของระบบล็อกมีดซึ่งจะพยายามปิดมีดจึงทำให้มีดนั้นเปิดออกได้ ถ้าตำแหน่งที่วางนิ้วโป้งเพื่อเปิดมีดอยู่ใกล้จุดหมุนบนมีดมาก (มักเป็นจุดศูนย์กลางของมีดด้วย) จะทำให้ความสามารถในการง้างมีดออกได้น้อยลงจึงยากแก่การเปิดมีด จุดนี้เป็นสิ่งที่ต้องพิจารณาเมื่อเลือกซื้อมีด


3. ความยาวของความโค้ง (Length of Arc) ตำแหน่งในการวางนิ้วโป้งเพื่อเปิดมีดที่ดีนั้นจะต้องสามารถทำให้เราออกแรงได้ดีตลอดการเคลื่อนที่ของใบมีดเป็นแนวโค้งในขณะเปิด ระยะห่างระหว่างจุดหมุนบริเวณมือกับตำแหน่งที่วางนิ้วเพื่อเปิดมีด เรียกว่า รัศมีของการเปิดมีด (Radius of the purchase) มีความสำคัญ หากสั้นไปจะทำให้ต้องออกแรงในการง้างมีดมาก ถ้ายาวไปจะทำให้เปิดมีดได้ช้าและงุ้มง้าม มีดที่ใช้ Thumb studs มักต้องใช้แรงเป็นสองเท่าในการเปิดเมื่อเทียบกับระบบอื่น


4. พื้นผิวตำแหน่งที่วางนิ้วเพื่อเปิดมีด (Purchase Surface) ซึ่งไม่ขึ้นกับการออกแบบระบบที่วางนิ้วเพื่อเปิดมีด พื้นผิวนั้นต้องมีลักษณะซึ่งง่ายแก่การใช้นิ้วเพื่อดันใบมีดออกไปโดยไม่ทำให้เกิดแผลถลอกที่นิ้วอย่างง่ายดาย มันไม่ควรที่จะยื่นออกมามากจนเกะกะเมื่อมีดนั้นพับปิดอยู่ หรือยื่นออกมาเกี่ยวเสื้อผ้าในขณะดึงออกมาใช้งาน และที่สำคัญที่สุด มันควรจะสามารถเปิดได้อย่างสะดวกไม่ว่าจะใช้มือขวาหรือมือซ้าย

นอกจากนั้นควรมีความรู้เกี่ยวกับตำแหน่งที่หนีบของมีด (Clip) ขนาดมือของคุณและความยาวของนิ้ว สิ่งเหล่านี้มีผลต่อความสามารถในการเปิดมีดด้วยมือเดียว มีดที่เหน็บได้ลึกมาก (Deep-carry clip) อาจทำให้มือไม่สามารถล้วงไปจับมีดได้ลึกพอที่จะดึงมีดออกมาใช้งานในยามฉุกเฉินได้ถนัด


ถ้าคุณต้องมีการขยับมือเพื่อถือมีดให้ได้ตำแหน่งที่เหมาะสมหลังจากดึงมีดออกจากที่พกแล้ว จะทำให้ความพร้อมของมีดเพื่อใช้งานช้าลงและความน่าเชื่อถือน้อยลง

มีดบางยี่ห้อ เช่น Emerson มีลักษณะพิเศษที่สันมีดมีเดือยยื่นออกมา เรียกว่า Wave เพื่อใช้เกี่ยวกับขอบกระเป๋ากางเกงขณะดึงมีดขึ้นมาเพื่อช่วยให้มีดเปิดได้เร็วขึ้น (เป็นลิขสิทธิ์เฉพาะของ Emerson)


ยังมีการเปิดมีดอีกวิธีหนึ่ง คือ การเปิดมีดด้วยการสะบัดมีด ซึ่งสามารถเปิดมีดได้อย่างรวดเร็วเช่นกัน มักใช้ได้ดีในมีดพกตั้งแต่ขนาดมาตรฐานขึ้นไป ซึ่งใบมีดมีน้ำหนักมากพอที่จะใช้แรงโน้มถ่วงของโลกช่วยในการเปิดใบมีด


ความชำนาญของคุณ วิธีพกมีดและภาระกิจ เป็นอีกปัจจัยที่มีผลต่อการเลือกใช้รูปแบบการเปิดมีดของคุณ ไม่ว่าจะเป็นแบบรู Thumb studs หรือ Disk

ถ้าคุณเป็นเจ้าหน้าที่ซึ่งพกพาอาวุธเป็นประจำ มักทำงานขณะใส่ถุงมือและชอบการถือมีดแบบ Reverse-grip จึงมักต้องเปิดมีดด้วยนิ้วก้อย มีดของคุณก็ควรต้องรองรับสิ่งเหล่านี้ด้วย


คุณต้องตรวจสอบความต้องการของตนเอง ความถนัดในการใช้งาน และมองหามีดที่เหมาะกับคุณ นอกจากนั้นควรลองพกและเปิดมีดด้วยตนเองเสมอในการเลือกมีด


สุดท้ายนี้ทุกครั้งที่จับมีดขอให้มี “สติ”

เรียบเรียงโดย Batman
อ้างอิงเนื้อหาบางส่วนจากบทความเรื่อง Fast to Fight Folders ของ Michael Janich